Η σωματική και ψυχολογική επίδραση της μουσικής

Η επίδραση της μουσικής στην ψυχολογική και φυσιολογική κατάσταση του ατόμου έχει αποτελέσει αντικείμενο προβληματισμού και μελέτης από πολύ νωρίς στην ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού. Ο Πυθαγόρας, ο πρώτος αναγνωρισμένος θεωρητικός της μουσικής, περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο η μουσική μπορεί να επιδρά στη συναισθηματική κατάσταση του ανθρώπου και το πώς η χρήση κατάλληλων μελωδιών μπορεί να συμβάλει στην ψυχική υγεία.

Ο Πλάτωνας υποστήριζε ότι η μουσική έχει ηθοπλαστική δύναμη και υποδείκνυε το ρόλο της..
.
στην ανατροφή μιας γενναίας και ηρωικής προσωπικότητας- στηρίγματος του κράτους. Θεωρούσε ότι οι ρυθμοί και οι τόνοι, επιδρώντας στη σκέψη, την κάνουν αντίστοιχη με αυτούς τους ίδιους, γι’ αυτό η καλύτερη φύλαξη του κράτους είναι η «σοβαρή και με καλό ρυθμό» μουσική, η σεμνή και η απλή και όχι η «θηλυπρεπής ή άγρια». Κατά τη γνώμη του Πλάτωνα, η μουσική της απόλαυσης αποσταθεροποιούσε τη σύνδεση του ατόμου και της κοινωνίας και αυτό αποτελούσε την αρχή της ηθικής και σωματικής κατάπτωσης, που οδηγεί σε διαφόρων ειδών ασθένειες (Shaboutin, 2005).

Στο έργο του Πολιτικά, ο Αριστοτέλης υποστηρίζει ότι (Shaboutin, 2005):

Η ικανότητα της μουσικής να επιδρά στις ψυχικές καταστάσεις των ακροατών είναι συνδεδεμένη με την προσομοίωση με τον ένα ή τον άλλο χαρακτήρα (...) οι μουσικοί τόνοι διαφέρουν ουσιαστικά ο ένας από τον άλλο, ώστε κατά την ακρόασή τους εμφανίζεται σε μας διαφόρων ειδών διάθεση, και δε συμπεριφερόμαστε καθόλου κατά τον ίδιο τρόπο σε κάθε έναν από αυτούς, έτσι, παραδείγματος χάρη, ακούγοντας τους μουσικούς τόνους του ενός είδους δοκιμάζουμε μια διάθεση περισσότερο συμπονετική και θλιμμένη, ακούγοντας τους τόνους ενός άλλου είδους, τους λιγότερο αυστηρούς, απαλύνεται η διάθεσή μας, άλλοι μουσικοί τόνοι μας προκαλούν κατά βάση μια μέση ισορροπημένη διάθεση. Την τελευταία ιδιότητα την κατέχει προφανώς μόνο ένα είδος τόνου, συγκεκριμένα ο δωρικός τρόπος. Σε ότι αφορά τον φρυγικό τόνο, αυτός επιδρά σε μας με διεγερτικό τρόπο.

Αλλά και ο Ιπποκράτης συνιστούσε θεραπείες με μουσική και τεκμηρίωνε τις ποικίλες επιδράσεις της στους ανθρώπους (Shaboutin, 2005).

Είναι πολυάριθμες οι αναφορές για τις επιδράσεις της μουσικής, που συναντά κανείς όχι μόνο σε αρχαία ελληνικά κείμενα αλλά και σε κείμενα από την αρχαία Ρώμη μέχρι την εποχή της Αναγέννησης και αργότερα από το Μεσαίωνα μέχρι και σήμερα και τα οποία καλύπτουν ολόκληρο το δυτικό πολιτισμό (Shaboutin, 2005). Οι σωματικές επιδράσεις της μουσικής άρχισαν ουσιαστικά να μελετώνται από τα τέλη του 19^ου αιώνα, με την ανάπτυξη των φυσικών επιστημών και της Φυσιολογίας, οπότε έγιναν εφικτές και οι πειραματικές μετρήσεις.

Σωματικές επιδράσεις της μουσικής

Όταν η μουσική εισχωρήσει στα αυτιά του ανθρώπου, οι ήχοι μετατρέπονται σε ερεθίσματα που ταξιδεύουν από τα ακουστικά νεύρα στο θάλαμο του εγκεφάλου, τον σταθμό αναμετάδοσης των συναισθημάτων και των αισθήσεων. Όταν διεγερθεί ο θάλαμος, δραστηριοποιεί το φλοιό του εγκεφάλου, ο οποίος με τη σειρά του εκπέμπει ερεθίσματα στον θάλαμο, οπότε δημιουργείται ένα κύκλωμα δονήσεων που ενισχύεται όσο διαρκεί η μουσική. Κατά την ακρόαση μουσικής μπορεί να εκδηλωθούν εξωτερικές σωματικές αντιδράσεις που μπορεί να έχουν τη μορφή ρυθμικού χτυπήματος του ποδιού, λικνίσματος, κουνήματος του κεφαλιού ή ρυθμικών κινήσεων των χεριών. Μέσα στον εγκέφαλο ο θάλαμος, ο υποθάλαμος, η παρεγκεφαλίδα και τα εγκεφαλικά ημισφαίρια, παίζουν ενεργό ρόλο στην επεξεργασία των μουσικών τόνων και των ρυθμών, μετατρέποντάς τους σε αναγνωρίσιμες μουσικές δομές και προσδίδοντάς τους διανοητικό και συναισθηματικό νόημα. Ο υποθάλαμος που συνδέεται μέσω νευρικών οδών με το θάλαμο, ρυθμίζει το μεταβολισμό, τον ύπνο, την αφύπνιση και άλλες σωματικές λειτουργίες. Μέσω αυτού, τα ερεθίσματα της μουσικής μεταφέρονται στα άλλα εγκεφαλικά κέντρα. Γύρω από το θάλαμο βρίσκεται το κέντρο των αισθημάτων, που λειτουργεί σε αλληλεπίδραση με το ενδοκρινικό σύστημα, το οποίο με τη σειρά του επηρεάζει την αναπνοή, τον παλμό, την κυκλοφορία του αίματος και τις εκκρίσεις των διαφόρων αδένων (McClellan, 1991).

Η μελέτη, επομένως, των σωματικών αντιδράσεων προέρχεται και βασίζεται στη φυσιολογία, την ανατομία, τη νευρολογία και τη βιοχημεία και περιλαμβάνει μετρήσεις σε πολλές σωματικές αντιδράσεις, όπως κινητικές, μυϊκές, χημικές και άλλες, επικεντρωμένες σε εγκεφαλικές λειτουργίες. Σήμερα, η ανάπτυξη των επιστημών και της τεχνολογίας έχει βοηθήσει πολύ στο να επεκταθούν οι έρευνες, ωστόσο τα αποτελέσματα ορισμένων από τις πρώτες μελέτες που πραγματοποιήθηκαν δεν διαφοροποιούνται από τα σημερινά στα βασικά τους σημεία. Για παράδειγμα, έρευνες του Dogiel (που αναφέρει ο Diserens, 1923) αναφέρουν ότι τόσο οι άνθρωποι όσο και τα ζώα, ανταποκρίνονται σε μουσικά και ακουστικά ερεθίσματα, αντίστοιχα, με μεταβολές στην κυκλοφορία του αίματος, την αρτηριακή πίεση και την καρδιακή συστολή. (Σακαλάκ, 2004)

Οι Gabrielsson και Lindstrom (2001), στο τέλος της δεκαετίας του '80, πραγματοποίησαν μία μελέτη σχετικά με τις αντιδράσεις ατόμων που βίωσαν μία ισχυρή μουσική εμπειρία. Τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης έδειξαν ότι η πιο συχνή αντίδραση ήταν τα δάκρυα (από βούρκωμα μέχρι ασυγκράτητο κλάμα). Στις περισσότερες περιπτώσεις αυτή η αντίδραση σχετιζόταν με θετικά συναισθήματα αν και υπήρχαν παραδείγματα όπου τα δάκρυα συνδεόταν με αίσθημα λύπης ή θλίψης. Αμέσως μετά σε συχνότητα ακολουθούσαν το ρίγος και το ανατρίχιασμα, η αίσθηση θερμότητας, η εφίδρωση, το αίσθημα κρύου, η μυϊκή χαλάρωση, η αλλαγή της αναπνοής, η αύξηση του καρδιακού ρυθμού, η αίσθηση βάρους στο στήθος, διάφορες στομαχικές αντιδράσεις, μυϊκή ένταση, τρόμος, κόμπος στο λαιμό, ζαλάδα, πόνος, ξηροστομία.

Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα δεδομένα η μουσική συνοπτικά επηρεάζει (Σακαλάκ, 2004):

• τον καρδιακό ρυθμό και το σφυγμό

• την ηλεκτροδερματική αντίδραση (αναφερόμενη και ως γαλβανική δερματική αντίδραση)

• το ρυθμό της αναπνοής

• την αρτηριακή πίεση

• την μυϊκή ένταση και το μυϊκό τόνο

• τον όγκο του αίματος

• τη δερματική θερμοκρασία

• τη γαστρική κίνηση

• τα ανακλαστικά της κόρης του ματιού

• την οξυγόνωση του αίματος

• τις ορμονικές εκκρίσεις

Ψυχολογικές επιδράσεις της μουσικής

Συναισθηματικές αντιδράσεις

Σύμφωνα με τον London (2002), αισθανόμαστε ένα συναίσθημα ως αντίδραση σε μια κατάσταση και το συναίσθημά μας κατευθύνεται προς κάποιο αντικείμενο-στόχο, δηλαδή έναν άνθρωπο, ένα αντικείμενο, ή ένα γεγονός, το οποίο διαδραματίζει έναν αιτιώδη ρόλο στο να προκαλέσει μια συναισθηματική κατάσταση. Τα συναισθήματα θεωρούνται γενικά ως «αρκετά συνοπτικές αντιδράσεις» (Juslin & Zentner, 2002:6), έχουν δηλαδή σύντομη διάρκεια.

Από την άλλη πλευρά, οι διαθέσεις αποτελούν «συναισθηματικές καταστάσεις χαμηλής υποκειμενικής έντασης αλλά σχετικά μακροχρόνιας διάρκειας, συχνά χωρίς προφανή αιτία» (Juslin & Zentner, 2002:6-7). Επομένως, οι διαθέσεις διαφέρουν από τα συναισθήματα τόσο ως προς τη διάρκειά τους όσο και ως προς την έλλειψη προφανούς αιτίας στις διαθέσεις.

Η δημιουργία συναισθημάτων από τη μουσική είναι ένα μεγάλο θέμα το οποίο συζητείται έντονα τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, οι περισσότερες έρευνες έχουν επικεντρωθεί στην αντίληψη των ακροατών για τη συναισθηματική έκφραση και όχι στη δημιουργία συγκεκριμένων συναισθηματικών αντιδράσεων (Gabrielsson, 2001' Juslin, 2001' Juslin & Zentner, 2002). Ένας σημαντικός λόγος για αυτό είναι ότι ο τρόπος που βιώνονται οι συναισθηματικές αντιδράσεις είναι ένα πολύπλοκο φαινόμενο και δεν μπορεί να γίνει εύκολα κατανοητό. Όπως επισημαίνει και ο Hanslick (1854) «παρακολουθώντας την πορεία που ακολουθεί μια μελωδία για να επιδράσει στη διάθεσή μας, βρίσκουμε ότι ο δρόμος της από το παλλόμενο όργανο έως το ακουστικό νεύρο έχει επαρκώς εξηγηθεί από τη Φυσιολογία. Η νευρική διαδικασία δια της οποίας το αίσθημα του ήχου γίνεται συναίσθημα παραμένει ανεξήγητη» (Hanslick, 1854/2001:94-95). Παρόλα αυτά, υπάρχει σήμερα μια διαδεδομένη πεποίθηση ότι η μουσική κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις, μπορεί να δημιουργήσει συναισθήματα στους ακροατές (Scherer & Zentner, 2001).

Οι Sloboda και Juslin (2001) θεωρούν ότι τα συναισθήματα που προκαλεί η ακρόαση μουσικής είναι δύο ειδών: (α) τα συναισθήματα που αφορούν την αισθητική αξία της μουσικής, δηλαδή το τι αντιλαμβάνεται κανείς ως ωραίο στη μουσική και (β) τα συναισθήματα που παράγονται ή εκφράζονται από τη μουσική, λίγο ή πολύ ανεξάρτητα από την αισθητική της αξία. Ωστόσο, οι δύο κατηγορίες δεν είναι ανεξάρτητες η μία από την άλλη και όπως επισημαίνουν, είναι σημαντικό να γίνεται από τους ερευνητές μια σύνδεση των δύο ειδών έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η όσο το δυνατό καλύτερη κατανόηση των ψυχολογικών πτυχών της μουσικής και των συναισθημάτων.

Οι ίδιοι επίσης αναφέρουν ότι φαίνεται να υπάρχει κάποια συσχέτιση (αναφερόμενη και ως εσωτερικό συναίσθημα) ανάμεσα στην ένταση των συναισθημάτων που βιώνονται εξαιτίας της μουσικής και σε συγκεκριμένα δομικά χαρακτηριστικά της μουσικής. Αυτή η ένταση μεταβάλλεται συνεχώς κατά το σταδιακό «ξετύλιγμα» της μουσικής.

Τα δομικά χαρακτηριστικά που φάνηκαν να σχετίζονται με τη δημιουργία συναισθηματικών αντιδράσεων είναι οι συγκοπές, οι εναρμόνιες μετατροπίες, οι μελωδικές αποτσιατούρες και άλλες μουσικοθεωρητικές έννοιες οι οποίες αναφέρονται στη δημιουργία και τη διατήρηση ή διακοπή των μουσικών προσδοκιών. Θεωρείται «ότι οι μουσικές προσδοκίες μπορούν να αυξήσουν τη συναισθηματική αντίδραση ακόμα και σε οικεία μουσική» (Sloboda & Juslin, 2001:92)

Εντούτοις, όπως επεσήμαναν οι Juslin και Zentner (2002), οι περισσότερες μελέτες έχουν ερευνήσει τη διάθεση στη μουσική, ενώ η κύρια παραδοχή σήμερα, είναι ότι η μουσική μπορεί να εκφράσει απλά συναισθήματα και διαθέσεις. Σύμφωνα δε με τη «θεωρία της διέγερσης», η μουσική προκαλεί συναισθήματα στους ακροατές ανάλογα με αυτά που η ίδια εκφράζει. Αυτό που βεβαιώνει το ότι η μουσική είναι για παράδειγμα θλιμμένη είναι η αιτιολογική της δύναμη στο να επιδρά με τις σχετικές αντιδράσεις στον ακροατή (Davies, 2001). Η διέγερση (arousal) κατά τον Becker (2001), είναι καθαρά μια καθολική αντίδραση στη μουσική ακρόαση, η οποία συνδυασμένη με μια εστιασμένη και ενσυνείδητη προσοχή, μπορεί να συνεισφέρει σε ακραίες καταστάσεις συναισθήματος.

Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι μουσικές παράμετροι που διαμορφώνουν κάθε συναίσθημα, όπως αυτές καθορίστηκαν από ένα πείραμα των Gabrielsson και Juslin το 1996 (Bresin & Friberg, 2000).

Τα μουσικά χαρακτηριστικά που διαμορφώνουν τα συναισθήματα σε εκτελέσεις πιάνου (τροποποίηση από Bresin & Friberg, 2000).

Διανοητική επίδραση

Ορισμένα είδη μουσικής φαίνεται να επηρεάζουν τη διανοητική κατάσταση ενός ατόμου αν και παραμένει αδιευκρίνιστος ο ακριβής τρόπος με τον οποίο συμβαίνει αυτό.

Η χρήση ορισμένων ειδών μουσικής σε θρησκευτικές και θεραπευτικές τελετουργίες προκειμένου να οδηγηθεί κανείς σε κατάσταση έκστασης είναι γνωστή από την αρχαιότητα. Η έκσταση μπορεί να προκληθεί όταν παίζονται ταυτόχρονα πολλά επαναλαμβανόμενα ρυθμικά μοτίβα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αξιοποίηση μουσικής με τα παραπάνω χαρακτηριστικά για πνευματικούς σκοπούς γίνεται στην Τουρκία, την Αφρική, την Ινδονησία, από ορισμένους πολιτισμούς των Η.Π.Α. και της Καραϊβικής και σε όσα μέρη του κόσμου επιβιώνουν ακόμα σαμανιστικές κοινωνίες. Εντούτοις, μουσική που μπορεί να οδηγήσει σε έκσταση συναντάται σε όλους τους πολιτισμούς. Συνήθως στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στη χρήση τυμπάνων καθώς η έκσταση και τα συνοδευτικά της χαρακτηριστικά συμπεριφοράς, οφείλεται στην επίδραση της ρυθμικής χρήσης κρουστών στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Η διέγερση που προκαλούν επηρεάζει πολλές αισθητηριακές και κινητικές περιοχές του εγκεφάλου (οι οποίες μένουν ανεπηρέαστες υπό φυσιολογικές συνθήκες) και επιφέρει τις παρακάτω αλλαγές στη συμπεριφορά όσων συμμετέχουν σε τέτοιου είδους τελετουργίες (McClellan, 1991):

1. Οπτικές και ακουστικές εντυπώσεις χρωμάτων, κίνησης και ήχου.

2. Σωματική κίνηση όπως λίκνισμα, περιδίνηση, αναπηδήσεις, τρεμούλιασμα και συσπάσεις.

3. Ασυνήθεις ενοράσεις ή παραισθήσεις.

4. Αύξηση του ρυθμού της αναπνοής, γρήγορο καρδιακό ρυθμό, έντονη εφίδρωση και αναποδογύρισμα των ματιών.

Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι η παρόρμηση για χορό. Η χορευτική μουσική συνήθως περιλαμβάνει έναν συνδυασμό διαφόρων ρυθμών από κρουστά, οι οποίοι συνοδεύουν το βασικό ρυθμό και αντικατοπτρίζονται στις κινήσεις των χορευτών. Αυτού του είδους η αισθητηριακή διέγερση οδηγεί στην έκσταση. Η μουσική που χρησιμοποιείται στις τελετές αυτού του είδους επιλέγεται με βάση την ικανότητά της να προκαλεί τις αναγκαίες σωματικές και πνευματικές αντιδράσεις (McClellan, 1991).

Θεωρείται ότι η μουσική κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις μπορεί να επηρεάσει διάφορες διανοητικές καταστάσεις, όπως φαίνεται στον πίνακα που ακολουθεί (Krippner, 1972).

Η επίδραση της μουσικής σε διάφορες διανοητικές καταστάσεις (τροποποίηση από McClellan, 1991)

Παράγοντες που επηρεάζουν την επίδραση της μουσικής και το μέγεθος της επίδρασης

Οι παράμετροι που μπορούν να επηρεάσουν τον τρόπο με τον οποίο επιδρά η μουσική σε ένα άτομο αλλά και το μέγεθος αυτής της επίδρασης, περιλαμβάνουν μουσικές μεταβλητές, προσωπικούς παράγοντες και παράγοντες που σχετίζονται με τις εξωτερικές συνθήκες και προσδιορίζουν τη συγκεκριμένη κατάσταση ακρόασης.

Από έρευνα των Gabrielsson και Lindstrom (2001) προέκυψε ότι οι αντιδράσεις μπορούν να προέλθουν από οποιοδήποτε είδος μουσικής και μάλιστα οι συναισθηματικές επιδράσεις δεν διαφοροποιούνται ανάλογα με το είδος της μουσικής από το οποίο πηγάζουν. Τα μουσικά χαρακτηριστικά που φαίνεται να επιδρούν συχνότερα είναι η ένταση (π.χ. crescendo, diminuendo), το τέμπο (π.χ. accelerando), οι τρόποι (π.χ. μετάβαση από ελάσσονα σε μείζονα), η πυκνή υφή, ο ρυθμός, η μελωδία και η αρμονία. Ειδικότερα, ο Sloboda (2000), σύμφωνα με δική του μελέτη, αναφέρει ότι δάκρυα και κόμπος στο λαιμό προκαλούνται από μελωδικές αποτσιατούρες, ρίγος από ξαφνικές αλλαγές στην αρμονία και η παρατηρούμενη αύξηση του καρδιακού ρυθμού συνδέεται με την επιτάχυνση και τις συγκοπές.

Στους προσωπικούς παράγοντες, εκτός από τις δημογραφικές μεταβλητές όπως το φύλο, η ηλικία, το μορφωτικό επίπεδο και το επάγγελμα, περιλαμβάνονται και ένα πλήθος άλλων μεταβλητών, όπως η φυσική κατάσταση και διάφοροι γνωσιακοί παράγοντες. Στους τελευταίους περιλαμβάνονται οι προσδοκίες, η προσήλωση, η ευαισθησία, η δεκτικότητα, οι θετικές ή αρνητικές αναμνήσεις σε σχέση με τη μουσική, η εξοικείωση με το μουσικό κομμάτι ή το μουσικό είδος γενικότερα καθώς και οι τεχνικές γνώσεις σε σχέση με τη μουσική (Gabrielsson, 2001). Όπως αναφέρει η Πρίνου-Πολυχρονιάδου (1989)

Η επίδραση που ασκεί η μουσική στην ψυχολογία του ανθρώπου, είναι πιο έντονη όταν πρόκειται για άτομα με αδύνατη μουσική μόρφωση. Αντίθετα ένα άτομο με μουσική καλλιέργεια και πλατιά γνώση τη μουσικής και της τεχνικής της, έχει μια κριτική προδιάθεση απέναντι σε κάθε νέα ακρόαση που τον κάνει να αναπτύσσει αντιστάσεις και να μην αφήνεται εύκολα στη συγκινησιακή επίδραση της μουσικής.

Η εξοικείωση φαίνεται να έχει εξέχουσα θέση μεταξύ των παραγόντων καθώς επηρεάζει την προτίμηση και συνακόλουθα το μέγεθος της επίδρασης. Ο Hargreaves (1986) μελέτησε την επίδραση της εξοικείωσης στην προτίμηση και πρότεινε ότι αυτή ακολουθεί το σχήμα κωδωνοειδούς καμπύλης.

Υποθετική καμπύλη που συνδέει την προτίμηση με την εξοικείωση/χρόνο (Hargreaves, 1986)

Ο Hargreaves (1986) θεωρεί, όπως φαίνεται και από την καμπύλη, ότι η προτίμηση σε ένα εντελώς νέο ερέθισμα είναι αρχικά αρνητική. Καθώς το ερέθισμα γίνεται πιο οικείο, η προτίμηση γίνεται σταδιακά όλο και πιο θετική, φτάνοντας το αποκορύφωμα σε ένα βέλτιστο βαθμό εξοικείωσης και στη συνέχεια η αύξηση της εξοικείωσης συνεπάγεται τη μείωση της προτίμησης, η οποία καταλήγει αρνητική σε πολύ υψηλά επίπεδα εξοικείωσης.

Σύμφωνα με τον McClellan (1991), η συνεχής ακρόαση του ίδιου είδους μουσικής ή η ενεργός συμμετοχή στη δημιουργία και την εκτέλεσή της ενισχύει την επίδρασή της και μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα μια μόνιμη αλλαγή στο άτομο, επηρεάζοντας τη σχέση του με τον έξω κόσμο -τα γεγονότα, τους ανθρώπους και το φυσικό περιβάλλον. Μετά από μια παρατεταμένη χρονική περίοδο ενασχόλησης μπορεί τα χαρακτηριστικά της μουσικής να αρχίσουν να αντικατοπτρίζονται στις κινήσεις, την ομιλία και την αντίληψη που υπάρχει για το χρόνο, αντανακλώντας την εσωτερική επίδραση της μουσικής με την οποία ασχολείται. Εξίσου σημαντικό ρόλο στο μέγεθος της επίδρασης παίζει η συναισθηματική κατάσταση του ατόμου κατά την ακρόαση καθώς και διάφορα στοιχεία της προσωπικότητάς του, όπως η ιδιοσυγκρασία και η ωριμότητα (Gabrielsson, 2001).

Ο Farnsworth (1969) υποστηρίζει ότι η επίδραση της μουσικής είναι μεγαλύτερη όταν αυτή έχει κάποιο νόημα για τον ακροατή. Δηλαδή, «μια δεδομένη σύνθεση μπορεί να προκαλέσει μια σειρά επιδράσεων σε ένα άτομο που ασχολείται με τη μουσική και τελείως διαφορετικές σε κάποιο άλλο που δεν έχει μουσική κλίση, ή ακόμα, η επίδρασή της μπορεί να διαφέρει από τη μια φορά στην άλλη, στο ίδιο άτομο. Δεν υπάρχει καμία σύνθεση που να εξασφαλίζει πως θα προκαλέσει ακριβώς ίδιες ή έστω παρόμοιες σωματικές μεταβολές στα μέλη ενός πληθυσμού» (Farnsworth, 1969:213).

Εκτός από τους προσωπικούς, καθοριστικοί είναι και οι φυσικοί παράγοντες. Για παράδειγμα, οι ακουστικές συνθήκες, η ζωντανή ή ηχογραφημένη μουσική, ο χώρος (εσωτερικός ή εξωτερικός), η θέση του ακροατή σε σχέση με τους εκτελεστές ή ανάμεσα σε άλλους ακροατές, η εποχή, οι καιρικές συνθήκες κ.α. Οι κοινωνικοί παράγοντες που επηρεάζουν την επίδραση της μουσικής (π.χ. μέγεθος και συμπεριφορά του κοινού), καθώς και οι ιδιαίτερες περιστάσεις θα πρέπει επίσης να λαμβάνονται υπόψη.

Όλοι αυτοί οι παράγοντες που αναφέρθηκαν παραπάνω, αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και ακόμη και αν η σχετική συμβολή του καθενός διαφέρει, κανείς από αυτούς δεν μπορεί να αποκλειστεί. Ακόμη και σε περιπτώσεις που οι μουσικοί παράγοντες φαίνεται να έχουν την πιο καθοριστική επίδραση, υπάρχουν πάντα επιρροές τόσο από τους προσωπικούς παράγοντες όσο και από τις επικρατούσες εξωτερικές συνθήκες.

Πηγή: Η μουσική ως συστατικό του πολιτισμού του «εθισμού»
Πτυχιακή εργασία Γρηγορίου Ταντανόζη,2008
Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης

ΠΗΓΗ http://gerasimos-politis.blogspot.com/2011/11/blog-post_29.html

Σύμβουλος του Βρετανού Πρωθυπουργού αμφιβάλλει για την υπερθέρμανση του πλανήτη

Και ο σύμβουλος για τα περιβαλλοντικά θέματα του Βρετανού πρωθυπουργού Cameron αμφιβάλλει για τη δήθεν υπερθέρμανση του πλανήτη σύμφωνα με την εφημερίδα DAILY MAIL .
Ας ελπίσουμε ότι θα προστεθούν κι άλλες φωνές ενάντια στην απάτη της δήθεν υπερθέρμανσης του πλανήτη από την ανθρώπινη δραστηριότητα που οδήγησε στην επιβολή ενός παγκοσμιοποιημένου φόρου για τους ρύπους ο οποίος μάλιστα μπήκε προς διαπραγμάτευση στα διεθνή χρηματιστήρια. H..
ψεύτικες θεωρίες για την «υπερθέρμανση» που διαψεύστηκαν από το ίδιο το κλίμα φρόντισαν να προωθήσουν τον κλιματικό τρόμο μιλώντας πλέον για κλιματική αλλαγή. Έτσι αν ξαφνικά χιονίσει στη Αίγυπτο … θα αποτελεί κι αυτό δήθεν αποτέλεσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας και άρα μια καλή δικαιολογία για νέους φόρους. Φυσικά θα πρέπει να ξεχάσουμε μέσα από ατελείωτη τηλεοπτική προπαγάνδα ότι το κλίμα στη γη πάντα άλλαζε και πάντα θα αλλάζει είτε υπάρχουν άνθρωποι επάνω της είτε όχι μιας και ο βασικός παράγοντας αλλαγής του κλίματος επάνω στη γη … είναι ο ήλιος. Όμως οι επικυρίαρχοι του πλανήτη υποχρέωσαν τον Bill Gates να χρησιμοποιήσει την αναγνωρισιμότητά του για να μας πει ότι ο μόνος τρόπος να μειωθούν οι εκπομπές άνθρακα … είναι αυτός της δραστικής μείωσης του πληθυσμού !

http://taxalia.blogspot.com/2011/11/blog-post_8469.html#more

Σύμβουλος του Βρετανού Πρωθυπουργού αμφιβάλλει για την υπερθέρμανση του πλανήτη

Και ο σύμβουλος για τα περιβαλλοντικά θέματα του Βρετανού πρωθυπουργού Cameron αμφιβάλλει για τη δήθεν υπερθέρμανση του πλανήτη σύμφωνα με την εφημερίδα DAILY MAIL .
Ας ελπίσουμε ότι θα προστεθούν κι άλλες φωνές ενάντια στην απάτη της δήθεν υπερθέρμανσης του πλανήτη από την ανθρώπινη δραστηριότητα που οδήγησε στην επιβολή ενός παγκοσμιοποιημένου φόρου για τους ρύπους ο οποίος μάλιστα μπήκε προς διαπραγμάτευση στα διεθνή χρηματιστήρια. H..
ψεύτικες θεωρίες για την «υπερθέρμανση» που διαψεύστηκαν από το ίδιο το κλίμα φρόντισαν να προωθήσουν τον κλιματικό τρόμο μιλώντας πλέον για κλιματική αλλαγή. Έτσι αν ξαφνικά χιονίσει στη Αίγυπτο … θα αποτελεί κι αυτό δήθεν αποτέλεσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας και άρα μια καλή δικαιολογία για νέους φόρους. Φυσικά θα πρέπει να ξεχάσουμε μέσα από ατελείωτη τηλεοπτική προπαγάνδα ότι το κλίμα στη γη πάντα άλλαζε και πάντα θα αλλάζει είτε υπάρχουν άνθρωποι επάνω της είτε όχι μιας και ο βασικός παράγοντας αλλαγής του κλίματος επάνω στη γη … είναι ο ήλιος. Όμως οι επικυρίαρχοι του πλανήτη υποχρέωσαν τον Bill Gates να χρησιμοποιήσει την αναγνωρισιμότητά του για να μας πει ότι ο μόνος τρόπος να μειωθούν οι εκπομπές άνθρακα … είναι αυτός της δραστικής μείωσης του πληθυσμού !

Οι πρώτες τουαλέτες με video-games που παίζονται …κατουρώντας! [Video]

Αν έχετε βαρεθεί τις κοινές τουαλέτες των μαγαζιών στις βραδινές εξόδους σας, ετοιμαστείτε για μια επίσκεψη σε ένα bar στο Λονδίνο.

To εν λόγω bar ακούει στο όνομα “The Exhibit” και πηγαίνοντας να κάνετε την ανάγκη σας σάς επιφυλάσσει μια πολύ εύχαριστη έκπληξη (τουλάχιστον αν είστε άντρας): ηλεκτρονικά παιχνίδια που παίζονται όχι με χειριστήρια αλλά …κατουρώντας!

Αν βρεθείτε τυχαία στο συγκεκριμένο μαγαζί, θα το αναγνωρίσετε αμέσως βλέποντας την ουρά της τουαλέτας να ξεπερνάει αυτή του bar. Στις τουαλέτες θα βρείτε τα πρώτα high-tech ουρητήρια εξοπλισμένα με LCD οθόνες 12″ τοποθετημένες ακριβώς από πάνω τους. Όσο ένα ουρητήριο παραμένει κενό, στην οθόνη του προβάλλονται διαφημίσεις· μόλις πλησιάσει ο επόμενος “παίκτης”, ξεκινάει αυτομάτως το παιχνίδι.

Με ονομασίες όπως “Clever Dick” και “On The Piste”, τα παιχνίδια είναι σχετικά απλά. Το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να στοχεύσεις δεξιά και αριστερά. Ίσως και ένας πολύ καλός τρόπος για να εξασκηθείς στο σημάδι…

Captive Media Product Animation by TechGear [πηγή digitaltrends]

ΕΛΛΗΝΙΔΑ ΠΟΛΙΤΗΣ ΞΕΦΤΙΛΙΖΕΙ ΠΑΓΚΑΛΟ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΣΚΟΥΣ!

ΘΑ ΣΤΕΙΛΕΙ ΣΤΟΝ ΨΥΧΙΑΤΡΟ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥΣ ΑΡΧΗΓΟΥΣ!

ΑΡΧΙΖΕΙ ΝΑ ΤΑ ΓΥΡΝΑΕΙ ΚΑΙ ΤΑ ΒΑΖΕΙ ΜΕ ΤΟ ΜΝΗΜΟΝΙΟ!...
Θα δούμε τρελά πράγματα από εδώ και πέρα. Ο Παπανδρέου δεν θα κρύβεται όπως έκανε ο Καραμανλής και θα τους τρελάνει όλους. Θα αρχίσει σιγά-σιγά να το γυρίζει και θα τους στείλει όλους στον ψυχίατρο. Μέχρι αντιμνημονιακός θα...
παρουσιαστεί। Και εάν φυσικά του κάτσει καμιά χρεοκοπία, τότε είναι που θα τους λέει ότι εάν έμενε αυτός θα είχε λύσει το πρόβλημα! Στη Νέα Δημοκρατία έχουν παράδοση να ανασταίνουν τους πολιτικά πεθαμένους. Από τον Ανδρέα Παπανδρέου το 1993, τον Κώστα Σημίτη το 2000 και φυσικά τον Γιώργο Παπανδρέου τον οποίο έβγαλαν από τον κάδρο και θα μετέχει στις προσεχείς εκλογές!
πηγή

Ένα λεμόνι την ημέρα, τον γιατρό τον κάνει πέρα। Η ευεργετική δράση της λεμονάδας।

Συντάκτης: Αλέξανδρος Γιατζίδης, M.D., medlabnews.gr

Η λεμονιά είναι μικρό αειθαλές δέντρο που ανήκει στα εσπεριδοειδή και το ύψος του φτάνει τα 5-6 μέτρα. Η λεμονιά προέρχεται από την περιοχή της Κίνας ή των Ινδιών. Τα φύλλα της είναι ωοειδή. Τα λουλούδια της είναι άσπρα και μυρίζουν αρκετά έντονα. Οι καρποί, τα λεμόνια (που είναι ρόγα), όταν ωριμάζουν έχουν χρώμα κίτρινο, ενώ το σχήμα τους είναι ωοειδές ή μακρουλό και το μέγεθός τους εξαρτάται από την ποικιλία. Όλα όμως καταλήγουν σε μικρότερη ή μεγαλύτερη θηλή.

Ο καρπός αποτελείται από το περικάρπιο, που είναι κίτρινο και περιέχει αρωματικό αιθέριο έλαιο που χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία. Αιθέριο έλαιο περιέχουν και τα φύλλα. Η σάρκα του καρπού είναι ξινή κι αρωματική.

Πολύτιμο σε θρεπτικά συστατικά

Ο χυμός του λεμονιού περιέχει μεγάλη ποσότητα από Βιταμίνες και κυρίως βιταμίνη C. Παλιότερα τον χυμό του λεμονιού τον χρησιμοποιούσαν σαν αντισκορβουτικό.

Πέρα από την βιταμίνη C περιέχει σε βιταμίνες Β1, Β2, Β3, Β6, το λεμόνι αποτελεί μια μικρή διατροφική έκπληξη, πλούσια σε πολύτιμα θρεπτικά συστατικά. Αρκεί να αναφέρουμε, πως κάθε λεμόνι πέρα από τις σημαντικές βιταμίνες, που περιέχει, είναι πλούσιο και σε πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, κάλιο, και ανόργανα άλατα όπως το ασβέστιο , φώσφορο, μαγνήσιο, πυρίτιο, ασβέστιο καθώς και σε μεταλλικά άλατα.

Ο χυμός του, αποτελεί μια πραγματικά ευχάριστη έκπληξη για τον οργανισμό, καθώς πέρα από την απαραίτητη νοστιμιά, που χαρίζει σε ορισμένα «αδιάφορα» φαγητά, κυρίως θωρακίζει τον οργανισμό απέναντι σε μια σειρά ασθενειών και λοιμώξεων.

Η ευεργετική δράση της λεμονάδας.

Η λεμονάδα κάνει ένα υγιές ποτό, ειδικά όταν λαμβάνεται το πρωί. Ημερήσια κατανάλωση του νερού με λεμόνι προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα για την υγεία.

Πέρα από το να νοστιμίζει το «άχρωμο» φαγητό μας, το λεμόνι αποτελεί και ένα πρώτης τάξεως φυσικό «γιατρικό» για την πρόληψη μιας σειράς παθήσεων.

Οι αντιοξειδωτικές του ιδιότητες, το καθιστούν πρωταγωνιστή στην καταπολέμηση διαφόρων ειδών καρκίνου. Αυτό οφείλεται στα ισχυρά αντικαρκινογόνα αποτελέσματά του και παρόλο που του αποδίδονται περισσότερες χημικές ιδιότητες, το σημαντικότερο όφελος είναι η δράση του πάνω στις κύστεις και τους όγκους. Ο χυμός αποτελεί μια θεραπευτική αγωγή για τον καρκίνο, δοκιμασμένο σε καρκίνους όλων των μορφών. Το συμπέρασμα των μελετών ήταν πως καταστρέφει τα καρκινογόνα κύτταρα 12 τύπων καρκίνων, συμπεριλαμβανομένων του εντέρου, του στήθους, του προστάτη, των πνευμόνων και του παγκρέατος. Το πλέον σημαντικό που έδειξε η έρευνα είναι ότι ο χυμός λεμονιού καταστρέφει μόνον τα καρκινογόνα κύτταρα χωρίς να επιδρά στα υγιή.

Στην προστασία της καρδιάς. Ο χυμός του λεμονιού περιέχει κάλιο. Το κάλιο είναι αποτελεσματικό για τη μείωση της υψηλής αρτηριακής πίεσης. Για την επάνοδο της υψηλής αρτηριακής πίεσης σε κανονικά επίπεδα είναι ακόμη αποτελεσματικότερος ο συνδυασμός πρόσληψης περισσότερου καλίου και λιγότερου νατρίου (αλατιού).

Έχει αντιπυρετική δράση ενώ θεωρείται και ένα από τα αποτελεσματικότερα φυσικά αντιμικροβιακά για την καταπολέμηση διαφόρων ιών, λοιμώξεων και φλεγμονών. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο, το γεγονός ότι οι παλιότερες γενιές, το χρησιμοποιούσαν, για να θεραπεύσουν τα τσιμπήματα από έντομα, τσούχτρες αλλά και να «ρίξουν» τον υψηλό πυρετό.

Το Λεμόνι είναι ένα άριστο φρούτο που βοηθά στην καταπολέμηση των προβλημάτων που σχετίζονται με λοιμώξεις του λαιμού,τον πονόλαιμο και την αμυγδαλίτιδα και έχει αντιβακτηριακή δραση.

Ο φρέσκος χυμός λεμονιού αν εφαρμόζεται στις περιοχές του πονόδοντου, μπορεί να βοηθήσει για να απαλλαγούμε από τον πόνο. Το μασάζ του με χυμό λεμονιού για τα ούλα μπορούν να σταματήσει την αιμορραγία των ούλων.

Στη ρινορραγία αν βάλετε μέσα στο ρουθούνι ένα μικρό κομματάκι βαμβάκι εμποτισμένο με μερικές σταγόνες λεμόνι, η αιμοστατική δράση του λεμονιού θα βοηθήσει να σταματήσει πιο γρήγορα και αποτελεσματικά την αιμορραγία.

Το λεµόνι, χάρη στην άφθονη περιεκτικότητά του σε βιταµίνη C, είναι ιδανικό για την αντιµετώπιση των χειµωνιάτικων λοιµώξεων.

Το λεµόνι συνιστάται σε δίαιτες κατά της χοληστερίνης και γενικά για την καλύτερη υγεία του κυκλοφορικού συστήµατος,

Η πρόσληψη του χυμού λεμονιού μπορεί να θεραπεύσει τη δυσκοιλιότητα. Είναι ακόμη γνωστό ότι συμβάλει στην ανακούφιση του λόξιγκα όταν καταναλώνεται ως χυμός.

Προλαβαίνει τις δηλητηριάσεις ιδιαίτερα από οστρακοειδή και ενεργεί ως αντίδοτο.

Αλλά, η δράση του δεν σταματά εδώ. Το λεμόνι συμβάλλει στην καλή διατήρηση των αγγείων, ωφελεί την όραση και βοηθά στην καλύτερη απορρόφηση του σιδήρου. Κι επειδή έχει αποδειχθεί, πως διαθέτει διουρητική και κυρίως λιποδιαλυτική δράση, πολλοί χρησιμοποιούν τον χυμό του και κατά τη διάρκεια της δίαιτας. Τέλος, ο χυμός λεμονιού δυναμώνει τα ούλα και ωφελεί το μυοσκελετικό σύστημα. Το λεμόνι, από μόνο του βοηθάει και αυτό στην καλύτερη απορρόφηση του ασβεστίου.

Εξωτερική χρήση και ομορφιά.

Ο χυμός του λεμονιού, χρησιμοποιείται αποτελεσματικά σε εγκαύματα από τον ήλιο, σε χιονίστρες, σε κάλους, σε ψωρίαση, στο ξέβγαλμα των μαλλιών (για την πιτυρίδα και την τριχόπτωση) ως καλλυντικό αλλά και για να εξαφανίσει τις φακίδες από το πρόσωπο. (Όσο παράξενο κι αν φαίνεται, στις περισσότερες περιπτώσεις εξαλείφονται οι φακίδες, αν τις τρίβουμε κάθε βράδυ, πριν κοιμηθούμε, με φέτες λεμονιού) Επίσης καθαρίζει και λευκαίνει το δέρμα, κλείνει τους ανοιχτούς πόρους του.

Προσοχή στην υπερκατανάλωση

Όπως κάθε τι εξαιρετικά θρεπτικό για τον οργανισμό, έτσι και η υπερκατανάλωση λεμονιού κρύβει μικρές «παγίδες». Πιο συγκεκριμένα, αναφερόμαστε στη δημιουργία τερηδόνας και αποχρωματισμού των δοντιών, που μπορεί να προκαλέσουν οι μεγάλες ποσότητες λεμονιού καθώς και στις ενοχλήσεις στο στομάχι και τις γαστρεντερικές διαταραχές, που μπορεί να προκληθούν σε έναν οργανισμό.

Και φυσικά, λόγω της ιδιαίτερης όξινης φύσης του, το λεμόνι, θα πρέπει να καταναλώνεται με φειδώ από όσους πάσχουν από υπόταση ή αναιμία ενώ και όσοι ακολουθούν φαρμακευτικές αγωγές, θα πρέπει να συμβουλευτούν γιατρό για την ορθή κατανάλωσή του.

Ακόμα διαβάστε στο medlabnews.gr:

Ο χυμός από λεμόνι όπλο κατά του καρκίνου. Σε τι άλλο ωφελεί η λεμονάδα;

ΗΛΙΟΣ: ΕΥΕΡΓΕΤΗΣ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΜΑΣ

Εχθρός ή φίλος;
Προκαλεί ή μάς προστατεύει από τον καρκίνο;

Η αλήθεια για έναν από τους μεγαλύτερους
μύθους τής σύγχρονης Ιατρικής.

Έγραψε στις 28.02.2011 ο/η: Δημόπουλος Μάριος

Ο ήλιος αποτελεί τη βάση για όλη τη ζωή στον πλανήτη. Ο ήλιος είναι η πηγή τής ενέργειας για όλα τα φυτά και έμμεσα για όλα τα ζώα. Αν ο ήλιος προκαλούσε καρκίνο, οι άνθρωποι δεν θα βρίσκονταν εδώ σήμερα. Ο ήλιος χρησιμοποιείτο από την αρχαιότητα ήδη ως ένα γενικό τονωτικό, που προάγει την υγεία. Οι αρχαίοι έλληνες γιατροί θεωρούσαν τον ήλιο ως ένα φάρμακο, που θεράπευε πολλές ασθένειες. Τα παληότερα χρόνια σε χώρες τού εξωτερικού ιδρύονταν ειδικές κλινικές για την εφαρμογή ηλιοθεραπείας.

Το φως και η θερμότητα από τον ήλιο είναι απαραίτητη για όλη τη φύση. Η ανθρωπότητα αποτελεί μέρος τής φύσης και χρειάζεται το ηλιακό φως για υγεία, ζωτικότητα και ευεξία. Ο Richard Hobday (MSc, PhD) στο βιβλίο του ‘’The Healing Sun: Sunlight and Health in the 21st Century’’ εξηγεί πώς και γιατί πρέπει να καλωσορίσουμε τον ήλιο πίσω στη ζωή μας και αναλύει πώς το ηλιακό φως χρησιμοποιείτο, για να προλάβει και να θεραπεύσει ασθένειες στο παρελθόν και πώς μπορεί να μας θεραπεύσει και να μας βοηθήσει στο μέλλον.

Ο Jacob Liberman, ο οποίος έχει ντοκτορά στην οπτομετρία και στην επιστήμη τής όρασης λέει, ότι οι άνθρωποι έχουν εξελιχθεί να αναπτύσσονται κάτω από το φως τού ήλιου. Αυτό σημαίνει, τονίζει ο επιστήμονας, ότι δυνητικά βλάπτουμε τον εαυτό μας, όταν αποφεύγουμε το ηλιακό φως. Στο βιβλίο του ‘’In Light: Medicine of the Future: How We Can Use It to Heal Ourselves Now’’ εξηγεί πώς να χρησιμοποιούμε τα θεραπευτικά ευεργετήματα τού φωτός. Ο Dr. Liberman λέει, ότι το φως είχε χρησιμοποιηθεί για θεραπευτικούς σκοπούς ήδη από την αρχαία Αίγυπτο κι ότι οι σύγχρονοι επιστήμονες άρχισαν να αναγνωρίζουν τα ευεργετήματα τής θεραπείας με φως στα τέλη τού 17^ου αιώνα.

Παρά το ότι οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν, ότι η υπεριώδης ακτινοβολία (UV) είναι επιβλαβής, ο Dr. Liberman υποστηρίζει, ότι το σώμα μας χρειάζεται τουλάχιστον μια μικρή ποσότητα υπεριώδους φωτός, για να λειτουργεί, όπως πρέπει. Αναφέρει μελέτες, που δείχνουν, ότι με όλους τούς τρόπους, με τούς οποίους αποφεύγουμε την ηλιακή ακτινοβολία, ένας εκ των οποίων είναι να φοράμε γυαλιά, που είναι σχεδιασμένα να εμποδίζουν τις ακτίνες UV, συνεισφέρουμε χωρίς να το θέλουμε, σε αυξημένη εμφάνιση τυφλότητας και ασθενειών των οφθαλμών στο δυτικό κόσμο.

Ο Dr. Liberman προειδοποιεί να μην κοιτάμε τον ήλιο απευθείας ή να εκτιθέμεθα στην ηλιακή ακτινοβολία μεταξύ 10 π.μ. και 2:00 μ.μ., αλλά τονίζει, ότι το φως είναι ένα συστατικό για το σώμα. Τονίζει, ότι οι άνθρωποι είναι ανάγκη να είναι έξω στο φυσικό φως χωρίς αντηλιακά και γυαλιά ηλίου για αρκετή ώρα την ημέρα.

Η υπεριώδης ακτινοβολία και η βιταμίνη D, που δημιουργεί, αποτέλεσε τις πρώτες θεραπείες τής φυματίωσης το 1903. Λίγο αργότερα, η ραχίτιδα θεραπεύτηκε επίσης με υπεριώδη ακτινοβολία. Το ηλιακό φως βοηθά το σώμα να θεραπεύσει τις πληγές και τα τραύματα. Ο Dr. Carl Hoffminster έγραψε, ότι οι στρατιώτες στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο θεραπεύονταν και επιζούσαν καλύτερα, όταν οι ανοικτές πληγές τους και τα σπασμένα κόκαλά τους εκτίθονταν στο ηλιακό φως.

Ο Dr. Zane Kime αναφέρει, ότι οι ασθενείς με φυματίωση, που θεραπεύονταν με ηλιόλουτρα, έχει παρατηρηθεί, ότι είχαν καλοσχηματισμένους μυς παρά το ότι δεν γυμνάζονταν για μήνες.

Η αξία τού ηλιακού φωτός φαίνεται και από το γεγονός, ότι στις βόρειες περιοχές τής Ευρώπης, που δεν υπάρχει μεγάλη ακτινοβολία σημειώνονται αυξημένα κρούσματα αυτοκτονιών και εποχιακή κατάθλιψη. Η εποχιακή κατάθλιψη (SAD) προσβάλλει περίπου 100.000 ανθρώπους και εξελίσσεται σε σοβαρή κατάθλιψη, καθώς η ημέρα μικραίνει τον χειμώνα. Και όμως, το ηλιακό φως θα μπορούσε να βοηθήσει αυτούς τούς ανθρώπους.

Η έκθεση στον ήλιο αποτελεί μια αποτελεσματικότατη μέθοδο για την ανακούφιση από τον πόνο. Σύμφωνα με μια μελέτη, η αύξηση τής ποσότητας τού ηλιακού φωτός σε ασθενείς νοσοκομείου μείωσε την αντίληψη τού πόνου και την ανάγκη τους για παυσίπονα. Η μελέτη έγινε σε 90 ασθενείς, που είχαν κάνει εγχείρηση σπονδυλικής στήλης.

Παγκόσμια έλλειψη βιταμίνης D

οδηγεί σε εκφυλιστικές παθήσεις

Όλη αυτή η καμπάνια κατά τής έκθεσης στον ήλιο έχει οδηγήσει σε μια, θα λέγαμε, επιδημική έλλειψη βιταμίνης D. Τι όμως προκαλεί αυτή η έλλειψη; Η έλλειψη αυτή έχει συνδεθεί με μια πληθώρα εκφυλιστικών παθήσεων, όπως πολλές μορφές καρκίνου, σκλήρυνση κατά πλάκας, διαβήτη τύπου Ι, καρδιοπάθεια, υψηλή πίεση τού αίματος και σχιζοφρένεια, καθώς και με τις κλασικές ασθένειες των οστών: ραχίτιδα, οστεοπόρωση και οστεομαλακία. Φαίνεται εντυπωσιακό εκ πρώτης όψεως πώς τόσο άσχετες μεταξύ τους ασθένειες σχετίζονται και προκαλούνται από την έλλειψη μιας βιταμίνης. Καταλαβαίνετε λοιπόν, τι κίνδυνοι για την υγεία μας μπορούν να δημιουργηθούν, αν αποφεύγουμε τον ήλιο; Διότι η έκθεση στον ήλιο και η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε βιταμίνη D και κυρίως τού μουρουνέλαιου ή η λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης D θα οδηγούσε σε μείωση των εκφυλιστικών παθήσεων.

Ηλιακό φώς, διαβήτης τύπου Ι και υψηλή πίεση

Ο κίνδυνος για διαβήτη τύπου 1 είναι αυξημένος σε ανθρώπους, που η μητέρα τους είχαν μειωμένα επίπεδα βιταμίνης D κατά τη διάρκεια τής εγκυμοσύνης (Hypponen E., Laara E., Jarvelin M.R., Virtanen S.M., Intake of vitamin D and risk of type I diabetes: a birth-cohort study, Lancet 358, 1). Η έκθεση στον ήλιο έχει επίσης φανεί, ότι μειώνει την πίεση τού αίματος σημαντικά (Krause R., Bohring M., Hopfenmuller W. et al., Ultraviolet B and blood pressure, Lancet 352, 709-710, 1998).

Η έκθεση στον ήλιο είναι ευεργετική

στη σκλήρυνση κατά πλάκας

Σε μια μελέτη βρέθηκε, ότι η θνησιμότητα από σκλήρυνση κατά πλάκας μειώθηκε με την έκθεση στον ήλιο. Ανάλογα με τον βαθμό τής έκθεσης στον ήλιο ο κίνδυνος θανάτου από σκλήρυνση κατά πλάκας μειώθηκε σε ποσοστό 76% (Occup Environ Med 2000;57:418-421). Μια μελέτη για τη σκλήρυνση κατά πλάκας, που έγινε σε βόρειες χώρες συμπεριλαμβανομένου τού Καναδά, τής Μεγάλης Βρετανίας, τής Δανίας και τής Σουηδίας έχει δείξει, ότι οι άνθρωποι, που έχουν γεννηθεί τον Μάιο (μετά τον χειμώνα) έχουν αυξημένο κίνδυνο για σκλήρυνση κατά πλάκας, ενώ αυτοί, που έχουν γεννηθεί το Νοέμβριο, που ευεργετούνται από τα υψηλότερα καλοκαιρινά επίπεδα βιταμίνης D τής μητέρας κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών τής εγκυμοσύνης, έχουν μειωμένο κίνδυνο για σκλήρυνση κατά πλάκας (Munger K., Zhang S., O’Reilly E. et al., Vitamin D intake and incidence of multiple sclerosis, Neurology 62, 60-5, 2004).

Η έκθεση στον ήλιο προστατεύει

από πολλές μορφές καρκίνου

Εδώ και πολλά χρόνια οι δερματολόγοι προειδοποιούν να αποφεύγουμε τον ήλιο, για να προστατευτούμε από τον καρκίνο τού δέρματος. Αποφεύγοντας όμως την έκθεση στον ήλιο το σώμα μας δεν μπορεί να παράγει βιταμίνη D. Οι επιστήμονες πάντα γνώριζαν, ότι η βιταμίνη D είναι σημαντική για την υγεία. Αλλά από το 1989 άρχισαν να ανακαλύπτουν, ότι η βιταμίνη D παίζει έναν σημαντικό ρόλο σε όλα τα κύτταρα τού σώματος και υπέθεσαν, ότι η έλλειψη βιταμίνης D μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για καρκίνο.

Πρόσφατες επιδημιολογικές μελέτες αποδεικνύουν, ότι η μειωμένη έκθεση στον ήλιο, επειδή οδηγεί σε μειωμένα επίπεδα βιταμίνης D στο σώμα, αυξάνει τον κίνδυνο για πολλές μορφές καρκίνου. Συγκεκριμένα έχει βρεθεί, ότι η έκθεση στον ήλιο προστατεύει από 16 μορφές καρκίνου, μεταξύ των οποίων τού μαστού, τού προστάτη, τού κόλου (εντέρου), τού λεμφώματος non-Hodgkin, τού ενδομητρίου και των ωοθηκών. Τα ποσοστά αυτών των μορφών καρκίνου είναι υψηλότερα στις βορειοανατολικές περιοχές των Ηνωμένων Πολιτειών τής Αμερικής, που έχουν λιγότερη ηλιοφάνεια και χαμηλότερα στις νοτιοδυτικές περιοχές, που έχουν μεγαλύτερη ηλιοφάνεια. Υπολογίζεται, ότι περίπου 50.000 - 63.000 ετήσιοι θάνατοι στην Αμερική και 19.000 - 25.000 ετήσιοι θάνατοι από καρκίνο στη Μεγάλη Βρετανία θα μπορούσαν να αποφευχθούν αν οι Αμερικανοί και οι Βρετανοί είχαν επαρκή ποσότητα βιταμίνης D.

Σύμφωνα με τον Cedric Gerald, «αυτή η ανάλυση εκτιμά τον αριθμό των περιπτώσεων και των ζωών, που θα μπορούσαν να είχαν σωθεί και τη μεγάλη εξοικονόμηση, που θα προέκυπτε από την προσπάθεια μείωσης των ποσοστών διαφόρων μορφών καρκίνου με τη βελτίωση των επιπέδων βιταμίνης D». Πιο συγκεκριμένα υπολογίζει τη μείωση τής εμφάνισης αυτών των μορφών καρκίνου, που θα προέκυπτε από τη λήψη βιταμίνης D ή όχι περισσότερο από 10-15 λεπτά καθημερινής υπαίθριας δραστηριότητας στον ήλιο. (Grant W., Gerald F., Holick M., Comparisons of estimated economic burdens due to insufficient solar ultraviolet irradiance and vitamin D and excess solar UV irradiance for the United States, Photochemistry and Photobiology).

Ο Peter Hyde στο βιβλίο του ‘’Sunlight, Vitamin D and Prostate Cancer Risk’’ αποδεικνύει, ότι η ανεπαρκής έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία UV-B, που είναι απαραίτητη για τη δημιουργία τής βιταμίνης D, αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο τού προστάτη. Ο συγγραφέας ερευνά πέντε από τούς πληθυσμούς, που χαρακτηρίζονται από υψηλά ποσοστά θανάτου από καρκίνο τού προστάτη: τούς Αφρο-βορειοαμερικανούς, τούς Νορβηγούς, τούς Σουηδούς, τούς Ελβετούς και τούς Δανούς και δείχνει, ότι η ανεπαρκής φωτοσύνθεση είναι κοινή σε όλους αυτούς τούς πληθυσμούς.

Αλλά πώς η ηλιακή ακτινοβολία προφυλάσσει από τον καρκίνο του προστάτη; Η καλσιτριόλη, μια στεροειδής ορμόνη, που μεταβολίζεται από την 25-υδροξυβιταμίνη D, αναχαιτίζει την αύξηση των καρκινικών κυττάρων τού προστάτη, συμβάλλει στην απόπτωση, στον προγραμματισμένο δηλαδή θάνατο των κυττάρων και μειώνει την επιβλαβή δράση τής IGF (insulin-like growth factors), που εμπλέκεται στούς καρκίνους τού προστάτη, τού μαστού και τού κόλου (εντέρου).

Η ηλιακή ακτινοβολία προφυλάσσει επίσης από τον καρκίνο τού μαστού και τού ορθού κόλου. Οι θάνατοι από καρκίνο τού ορθού κόλου είναι δύο φορές υψηλότεροι στις βορειοανατολικές περιοχές των Ηνωμένων Πολιτειών απ΄ ότι στις νοτιοδυτικές. Οι ερευνητές εκτιμούν, ότι ο κίνδυνος για καρκίνο τού μαστού θα μπορούσε να περιοριστεί στο μισό με αρκετά επίπεδα βιταμίνης D.

Η Karin Ekstrom Smedby τού Karolinska Institute και οι συνάδελφοί της διεξήγαγαν μια μελέτη στη Δανία και τη Σουηδία σε 3.000 ασθενείς με non-Hodgkin λέμφωμα και τον ίδιο αριθμό ατόμων ελέγχου, για να διαπιστώσουν αν η ηλιακή ακτινοβολία προκαλεί ή προφυλάσσει από τοnon-Hodgkin λέμφωμα. Οι ερευνητές βρήκαν, ότι αυξημένη έκθεση στην ακτινοβολία UV συνδέθηκε με μειωμένο κίνδυνο για non-Hodgkin λέμφωμα. Αυξημένη έκθεση στην ακτινοβολία UV συνδέθηκε επίσης, αν και πιο χαλαρά, με μειωμένο κίνδυνο για Hodgkin λέμφωμα.

Μύθος, ότι η έκθεση στον ήλιο προκαλεί μελάνωμα

Οι δερματολόγοι προειδοποιούν να αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο, διότι έτσι αυξάνονται οι πιθανότητες να υποστούμε την πιο θανατηφόρα μορφή καρκίνου τού δέρματος, το μελάνωμα. Και όμως οι μελέτες αποδεικνύουν το τελείως αντίθετο.

Οι ενήλικες που δουλεύουν στην ύπαιθρο ή τα παιδιά, που παίζουν στην ύπαιθρο, εκτίθενται τακτικά στην ηλιακή ακτινοβολία και έχουν λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν μελάνωμα από αυτούς, που δουλεύουν ή παίζουν μέσα στο σπίτι. (Hakansonn N. et al., Occupational sunlight exposure and cancer incidence among Swedish construction workers, Epidemiology, 12 5, 552-7, 2001).

Αντίθετα, οι άνθρωποι που εκτίθενται μη τακτικά στον ήλιο, έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να αναπτύξουν μελάνωμα (Kaskel P. et al., Outdoor activities in childhood: a protective factor in 271 matched pairs, Br Aj Dermatol 145 4, 602-9, 2001).

Οι αρχαίοι έλληνες, αλλά και άλλοι λαοί, ζούσαν κατά τις ζεστές περιόδους γυμνοί κι εκτεθειμένοι στον Ήλιο. Αυτό τούς έδινε την πολυπόθητη υγεία και ευεξία. Οι νέες θρησκείες τού ηλιακού και πνευματικού σκότους, αποφάνθηκαν, ότι το γυμνό σώμα είναι ντροπή και πρέπει να καλύπτεται. Ειδικά τα γεννητικά μας όργανα δεν πρέπει ποτέ να τα δει το φως τού Ήλιου, κάτι, που συμβαίνει και στις μέρες μας. Έτσι, μέχρι σήμερα ζούμε επηρεασμένοι απ΄ τις παράλογες αυτές επιταγές καλυμμένοι μέσα σε ρούχα. Απλά σκεφτείτε, ότι υπάρχουν άνθρωποι, που ζουν και πεθαίνουν χωρίς ποτέ ο Ήλιος να ζεστάνει τα «απόκρυφα» σημεία τού σώματός τους και κυρίως τα γεννητικά τους όργανα. (Διαβάστε στην «Ελεύθερη Έρευνα»: Η συνωμοσία τού Ήλιου).

Πρόσφατα επιστημονικά άρθρα προτείνουν, ότι η αυξημένη έκθεση στον ήλιο μειώνει τον κίνδυνο ή να πάθει κανείς μελάνωμα ή να πεθάνει από αυτό (Kennedy C., Bajdick C.D., Willemze R., de Gruijil F.R.,, Bouws Bavinck J.N., The influence of painful sunburns and lifetime exposure on the risk of actinic keratoses, seborrheic warts, melanicystic nevi, atypical nevi, and skin cancer, Journal of Investigative Dermatology 120, 1087-1093, 2003, Berwick M. et al., Sun exposure and mortality from melanoma, Journal of National Cancer Institute 97, 1-15, 2005).

Η περιστασιακή λοιπόν έκθεση τού δέρματος στον ήλιο οδηγεί σε μεγαλύτερο κίνδυνο για μελάνωμα, ενώ η τακτική έκθεση στον ήλιο μάς προστατεύει κατά τού μελανώματος, πιθανότατα επειδή παρέχει μεγαλύτερα επίπεδα βιταμίνης D, τα οποία είναι προστατευτικά κατά τού καρκίνου.

Έκθεση στον ήλιο και άλλες μορφές καρκίνου τού δέρματος

Άλλες μορφές καρκίνου τού δέρματος είναι το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα και το επιθηλιακό καρκίνωμα. Αυτές οι μορφές καρκίνου είναι εύκολα θεραπεύσιμες. Από αυτές μόνο το επιθηλιακό καρκίνωμα φαίνεται να συνδέεται με την έκθεση -και μάλιστα με την υπέρμετρη έκθεση- στον ήλιο.

Η μη ισορροπημένη διατροφή και όχι η ηλιακή ακτινοβολία

αποτελεί βασική αιτία για την πρόκληση καρκίνου τού δέρματος

Δεν πρέπει να θεωρηθεί η ηλιακή ακτινοβολία ως ο κυριότερος παράγοντας πρόκλησης κάποιων μορφών καρκίνου τού δέρματος (όχι πάντως τού μελανώματος, όπως είδαμε), αλλά ο συνδυασμός μη ισορροπημένης διατροφής και αλόγιστης έκθεσης στον ήλιο σε σημείο, που να προκαλείται ηλιακό έγκαυμα.

Πολλοί μελετητές πιστεύουν, ότι η ανισορροπία στην πρόσληψη των απαραίτητων λιπαρών οξέων (καταναλώνουμε πολύ περισσότερο ωμέγα 6 λιπαρά οξέα απ΄ ότι ωμέγα 3 λιπαρά οξέα) αποτελεί έναν καθοριστικό παράγοντα για την πρόκληση καρκινογένεσης. Τα σπορέλαια είναι επιρρεπή στην οξείδωση και αν το σώμα μας εκτίθεται στην ηλιακή ακτινοβολία, αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση τού κινδύνου για πρόκληση καρκίνου.

Η Dr. Lorraine Day, MD, ανέφερε, ότι ποντίκια, τα οποία τράφηκαν με μια υγιεινή δίαιτα, δεν ανέπτυξαν καρκίνο τού δέρματος, όταν εκτέθηκαν στον ήλιο, ενώ το 25% των ποντικών, που τράφηκαν με την τυπική αμερικανική δίαιτα, ανέπτυξαν καρκινικές βλάβες. Η διαφορά ανάμεσα στις δυο δίαιτες ήταν μεταξύ άλλων στην ποιότητα των λιπών.

Επίσης, αν θέλουμε να αποφύγουμε τον καρκίνο τού δέρματος θα πρέπει να καταναλώνουμε αντιοξειδωτικά μέσα από μια διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά καθώς και από διατροφικά συμπληρώματα, παρά να αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο.

Πόσο και πότε να εκτιθέμεθα στον ήλιο

Ο ήλιος, όπως είδαμε, κάνει καλό, αρκεί να μην το παρακάνουμε. Υπάρχει ένας τρόπος να καταλάβουμε πότε πρέπει να σταματάμε την έκθεσή μας στον ήλιο: Να παρατηρούμε το σώμα μας. Το σώμα μας συνήθως μάς μιλάει και πρέπει να μάθουμε να το ακούμε. Αν η ηλιακή ακτινοβολία πρόκειται να μάς βλάψει, το σώμα μας θα αισθάνεται άβολα. Αυτό θα πρέπει να μας κάνει να τραβήξουμε το σώμα μας από το ηλιακό φως, προτού αυτό μας βλάψει.

Οι περισσότεροι ειδικοί πιστεύουν, ότι η 20λεπτη έκθεσή μας στον ήλιο τρεις φορές την εβδομάδα (πρέπει να εκτεθούν τα χέρια και το πρόσωπο) είναι αρκετή. Και ότι η έκθεσή μας πρέπει να γίνεται πριν τις 10:00 π.μ. ή μετά τις 4:00 π.μ., Όμως, αυτά είναι σχετικά και η έκθεσή μας εξαρτάται από το χρώμα τού δέρματός μας (οι άνθρωποι με σκούρο δέρμα πρέπει να κάθονται περισσότερο χρόνο στον ήλιο από τούς ανοιχτόχρωμους) και από το γεωγραφικό πλάτος που βρισκόμαστε.

Πάντως υπάρχει και η άποψη, ότι πρέπει να εκτιθέμεθα στον ήλιο, την ώρα ακριβώς, που μάς λένε να αποφεύγουμε. Για να καταλάβουμε καλύτερα αυτή την άποψη, πρέπει να κάνουμε μια μικρή ανάλυση στις ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες.

Υπάρχουν τρία είδη ακτινοβολίας: Η UV-A, η UV-B και η UV-C. Η UV-C φιλτράρεται από το όζον. Η UV-A είναι υπεύθυνη για το μαύρισμα τού χρώματος τού δέρματός μας. Η UV-A είναι λιγότερο ενεργητική από την UV-B, έτσι η έκθεσή μας στην UV-A δεν προκαλεί έγκαυμα. Όμως, πρέπει να προσέχουμε, γιατί η UV-A θεωρείται, ότι συμβάλλει στην πρόκληση καρκίνων τού δέρματος, που δεν είναι μελανώματα.

Η υπεριώδης ακτινοβολία, που κάνει το σώμα μας να παράγει βιταμίνη D, είναι η UV-B. Η ακτινοβολία αυτή μπορεί να προκαλέσει ηλιακό έγκαυμα. Ωστόσο, η UV-B είναι ευεργετική, γιατί συμβάλλει στην παραγωγή βιταμίνης D, που είδαμε πόσο πολύτιμη είναι για την υγεία μας. Αν και η UV-B προκαλεί έγκαυμα, παρακινεί επίσης ειδικά κύτταρα τού δέρματος, που ονομάζονται μελανοκύτταρα, να παράγουν μελανίνη, η οποία είναι προστατευτική. Επιπλέον η UV-B διεγείρει την παραγωγή τής ορμόνης MSH (Melanocyte Stimulating Hormone), μιας σημαντικής ορμόνης για την απώλεια βάρους και την παραγωγή ενέργειας.

Ο λόγος, που είναι δύσκολο να πάρουμε αρκετή βιταμίνη D από τον ήλιο, είναι επειδή, ενώ η UV-A είναι παρούσα καθ΄ όλη τη διάρκεια τής ημέρας, το ποσοστό τής παρουσίας τής UV-B έχει να κάνει με τη γωνία των ακτινών τού ήλιου. Η UV-B είναι παρούσα μόνο τις μεσημεριανές ώρες στα υψηλότερα γεωγραφικά πλάτη και μόνο με σημαντική ένταση σε εύκρατα και τροπικά γεωγραφικά πλάτη. Μόνο το 5% τής UV-B περνά μέσα από το γυαλί και δεν διαπερνά τα σύννεφα, τον καπνό και την ομίχλη.

Αντίθετα 78% τής UV-A διαπερνά το γυαλί. Έκθεση στον ήλιο σε υψηλότερα γεωγραφικά πλάτη πριν τις 10:00 π.μ. και μετά τις 2:00 μ.μ. θα δημιουργήσει έγκαυμα από την UV-A προτού το σώμα μας παράγει αρκετή βιταμίνη D από την UV-B. Αυτό σημαίνει, ότι η έκθεση στον ήλιο πρέπει να γίνεται τις ώρες που μας λένε να αποφεύγουμε!

Μόνο η έκθεσή μας στον ήλιο για 20 με 120 λεπτά ανάλογα με τον τύπο και το χρώμα τού δέρματος κατά τούς καλοκαιρινούς μήνες (ή τούς χειμερινούς μήνες στα νότια γεωγραφικά πλάτη) θα σχηματίσει αρκετή βιταμίνη D πριν να προλάβει να προκληθεί έγκαυμα.

* * *

Θα πρέπει λοιπόν να συνυπολογίσουμε τα υπέρ και τα κατά τής έκθεσης στον ήλιο. Η έκθεση στον ήλιο μάς προστατεύει από πολλές μορφές καρκίνου, που δύσκολα θεραπεύονται, καθώς και από άλλες εκφυλιστικές παθήσεις, ενώ υπάρχει μια μικρή πιθανότητα να προκαλέσει επιθηλιακό καρκίνωμα, μια μορφή καρκίνου τού δέρματος, που η θεραπεία της είναι υπόθεση ρουτίνας. Η με μέτρο πάντως έκθεση στον ήλιο είναι ασφαλής και ωφελεί πολύ την υγεία μας. Η επιλογή και η απόφαση είναι δική σας. (Μάριος Δημόπουλος, Clinical Nutritionist, Fellow of the American Council of Applied Clinical Nutrition, mrsdmpls@yahoo.com).